هدفگذاري چيست؟
وقتي پاي هدفگذاري وسط مي‌آيد، بيشتر آدم‌ها فکر مي‌کنند همين که هدفشان را روي کاغذ بنويسند، هدف گذاري انجام شده و کار تمام است؛ درحالي‌که سخت در اشتباه بوده و هستند. هدفگذاري مدل هاي مختلفي دارد که در اين مقاله مي‌خواهيم درباره هدف گذاري smart صحبت کنيم.
همان‌طورکه قبلا گفتيم، هدف گذاري مهارتي است که فرد به‌واسطه آن مي‌تواند وضعيت مطلوب و رضايت بخش‌آينده‌اش را (به‌صورت کاملاً کاربردي) مشخص و شفاف کند.
اين فرايند مدل‌هايي دارد. در اينجا بعضي از روش‌هاي هدف گذاري را نام مي‌بريم
انواع روش‌هاي هدف گذاري
- هدفگذاري به روش اسمارت (smart) يا هوشمند؛
- روش هدفگذاري هارد (HARD)؛
- مدل هدفگذاري گرو (GROW)؛
- و… .
ما در اين مقاله بنا داريم هدف گذاري به شيوه اسمارت (smart) را توضيح دهيم.
همان طور که گفتيم مدل اسمارت (smart) يکي از بهترين و متداول‌ترين مدل‌هاي هدفگذاري است که به شما در فرايند مشخص‌کردن و شفاف‌سازي اهدافتان کمک مي‌کند و احتمال رسيدن به اهدافتان را افزايش مي‌دهد.
نکته‌اي که بايد توجه داشت اين است: مدل اسمارت (smart) يک ابزار هدفگذاري است؛ نه اصل موضوع هدفگذاري؛ يعني اگر در اين مدل موفق نشديم به اين معنا نيست که نبايد هدفگذاري کنيم؛ بلکه بايد از ابزار ديگري استفاده کنيم.
هرکدام از حروف هدف گذاري smart مخفف چه کلمه‌اي است؟
در مدل هدف گذاري اسمارت هرکدام از حروف مخفف کلمه‌اي است که يکي از ويژگي‌هاي هدف را در اين روش مشخص مي‌کند.
S مخففي کلمۀ Specific به‌معني مشخص است؛
M مخفف Measurable به‌معني قابل اندازه‌گيري (سنجش‌پذير) است؛
A مخفف Attainable به‌معني دستيافتني است؛
R مخفف Relevant به‌معني مرتبط است؛
T مخفف Timely/Time Bound به‌معني زمان دار و داراي محدودۀ زماني مشخص است.
تا اينجا کمي اين مدل برايتان شفاف شد. اين مدل ساده و کاربردي است. در بيشتر مواقع با رعايت اين ۵ ويژگي و البته با داشتنِ صبر و تلاش مستمر مي‌توانيد به اهداف بلند مدت يا کوتاه مدت تان برسيد.
پيشنهاد مي‌کنيم مقاله هدف گذاري مالي را نيز بررسي کنيد.
ويژگي هاي هدفگذاري اسمارت
ويژگي اول: Specific يا مشخص بودن
اولين ويژگي يعني Specific به اين معني است که هدف شما بايد مشخص و دقيق باشد؛ کافي است يک کاغذ و قلم برداريد و خواسته‌هايتان را کاملا مشخص و شفاف بنويسيد؛ به‌عنوان مثال اگر هدف شما خريدنِ خانه است، بايد کاملاً مشخص کنيد چه خانه‌اي با چه ويژگي‌هايي مدنظر شماست.
اگر هدفتان را اين‌طور بنويسيد: «من مي‌خواهم خانه بخرم» درواقع هدفتان را مشخص و شفاف بيان نکرده‌ايد. مشخص‌کردن هدف يعني آن را به اين صورت بنويسيد: «من مي‌خواهم خانه‌اي با اين مشخصات و متراژ و قيمت و در اين منطقه و… بخرم» يا اگر هدف شما پو‌‌ل‌دارشدن است، بايد هدفتان را اين‌طور بنويسيد: «مي‌خواهم به nمقدار درآمد ماهيانه يا ساليانه از اين راه‌ها برسم».
تاجايي‌که مي‌توانيد اهدافتان را شفاف و جزئي و دقيق و مصداقي بنويسيد. در هدفگذاري نبايد بخل و خساست به خرج دهيد و هرچقدر که مي‌توانيد بايد آينده را ببينيد؛ به‌‌عبارتي ديگر وقتي به هدفتان فکر مي‌کنيد، بايد بتوانيد آن را کامل مجسم کنيد.
ويژگي دوم: Measurable يا قابل اندازه گيري بودن
دومين ويژگي در مدل اسمارت Measurable به‌معني قابل اندازه‌گيري بودنِ هدف است. بعد از اينکه شما با جزئيات کامل هدفتان را مشخص کرديد، نوبت به اندازه‌گيري مي‌رسد. قابل اندازه‌گيري بودن به چه معناست؟
اندازه‌گيري يعني اينکه چه کار‌هايي بايد انجام بدهيد تا به هدفتان برسيد؟ افراد موفق هميشه به اين فکر مي‌کنند چه بهايي بايد بدهند تا به اهدافشان برسند. در اين گام بايد بتوانيد روَند پيشرفت و حرکت‌تان را به‌سمت هدف به‌صورت مستمر (روزانه و هفتگي و ماهانه) ارزيابي کنيد. ارزيابي کنيد که چطور پيش رفتيد؛ يعني شاخص و خطکش داشته باشيد تا بتوانيد در مسير محقق کردن اهدافتان گام برداريد.
بياييد باهم اين ويژگي را در قالب مثال قبل (خريدن خانه) بررسي کنيم.
اندازه‌گيري در اين مثال يعني اينکه اگر قيمت يک خانه با ويژگي‌هاي فلان مثلا ۹۰۰ميليون تومان است، بايد اين عوامل را بررسي کنم:
- براي رسيدن به اين هدف چقدر بايد ماهيانه درآمد داشته باشم؟
- باتوجه‌به درآمدم و هدفي که دارم، چقدرش را بايد صَرف هزينه‌هاي زندگي کنم و چقدرش صرف سرمايه‌گذاري؟
- روزانه و هفتگي به‌صورت تصاعدي چند ساعت بايد کار کنم؟
- و… .
نتيجه‌گيري: با معيارهايي که باتوجه‌به هدفم مشخص مي‌کنم، بايد بتوانم تلاش و حرکت و رَوند پيشرفتم را در مسير هدف ارزيابي کنم.
براي اينکه بفهميد هدفتان قابل اندازه‌گيري است يا نه، از خودتان اين سوالات رو بپرسيد؛ چقدر؟ چه اندازه‌اي؟ به چه کيفيت و شکلي؟ چطور مي‌فهمم که به هدفم رسيدم؟
پيشنهاد مي‌کنيم مقاله هدف گذاري و برنامه ريزي را بخوانيد تا با ويژگي هاي هدف گذاري و برنامه ريزي موثر بيشتر آشنا شويد.
ويژگي سوم: Attainable يا دستيافتني بودن
سومين ويژگي Attainable دستيافتني بودن هدف است.
دستيافتني بودن هدف به اين معني است که وقتي شما هدفگذاري مي‌کنيد، درواقع داريد تصوير «منِ مطلوبتان» را در آينده به تصوير مي‌کشيد. حالا اين تصوير چقدر واقعي است؟ چقدر متناسب با شرايط و توانمندي‌ها و قابليت‌هاي شماست؟
بررسي کنيد هدف انتخابي شما واقعا برايتان دست يافتني است. براي رسيدن به آن چقدر هزينۀ زماني، مالي، تلاشي و عاطفي بايد صَرف کنيد. آيا اين انرژي و هزينه‌اي که مي‌خواهيد بگذاريد، با نتايج و فوايد مدنظر شما متناسب است؟ به‌بياني ديگر تلاش و هزينه‌کردن در مسير اين هدف براي شما مقرون‌به‌صرفه است و ارزشش را دارد يا نه؟
در دوره مديريت مالي فردي ياد مي گيريد چطور درآمد و هزينه‌هايتان را مديريت کنيد؛ به طوري که حتي با بودجه کم بتوانيد پس انداز کنيد.
اين ويژگي به اين معنا نيست که شما بايد قانع و محدود هدفگذاري کنيد؛ نه! دستيافتني بودنِ هدف يعني اينکه هدف شما نه آنقدر سخت و بزرگ باشد که شما را نااميد و سرخورده کند و نه زياد آسان و راحت که نتواند در شما انگيزه و شوق حرکتي ايجاد کند.
حتما به اين توجه داشته باشيد: اگر شرايط و پيش‌نيازهاي لازم براي رسيدن به هدف را نداشته باشيد، قطعاً شکست خواهيد خورد. براي همين هميشه در هدفگذاري‌هاي‌تان با افراد خبره و متخصص مشورت کنيد. در آخر اين فقط خود شما هستيد که مي‌توانيد برآورد کنيد اين هدف براي شماي نوعي دست يافتني است يا نه.
اگر مايليد هدف گذاري smart را به‌صورت عملي ياد بگيريد، پيشنهاد مي‌کنيم در دوره آموزش هدف گذاري مديربان شرکت کنيد.
ويژگي چهارم: Relevant يا مرتبط بودن
چهارمين ويژگي هدف در هدف گذاري هوشمند يا اسمارت Relevant به‌معني مرتبط‌بودن هدف است.
اين گام از اين جهت خيلي مهم است؛ هدفي که شما انتخاب مي‌کنيد بايد متناسب و مرتبط با ديگر اهداف و ارزش هايتان باشد. خيلي از اهدافي که امروزه مردم براي خودشان انتخاب مي‌کنند، صرفا براي چشم‌وهم‌چشمي و حرف مردم است و هيچ ارتباط خاصي ميان هدفشان با اهداف ديگر و ارزش‌هايشان وجود ندارد. همين مي‌شود که احساس ازهم‌گسيختگي و پراکندگي مي‌کنند.
مثلا مادرِ خانه‌داري را در نظر بگيريد که سه بچه کوچک دارد. معمولا بعيد و دور از انتظار است چنين کسي بخواهد کسب‌وکار اقتصادي بزرگي را راه‌اندازي و مديريت کند.
ويژگي پنجم: Timely/Time Bound يا زمان دار بودن
اما ويژگي آخر يعني Timely/Time Bound به‌معني مشخص‌کردن محدوده زماني براي هدف است.
اين ويژگي که خيلي اهميت دارد، به اين معني است که تعيين کنيد چه زماني بايد به هدفتان برسيد. بايد توجه داشته باشيد که اين زمان با اولويت‌هاي زندگي‌تان مغايرت نداشته باشد.
پس خيلي مهم است براي اهدافتان مهلت و ضرب‌الاجل مشخص کنيد؛ چراکه اگر اين کار را نکنيد، مدتِ رسيدن به هدفتان چند برابرِ حالت طبيعي‌اش مي‌شود؛ مثلاً اگر قرار بوده شما سه‌ماهه به فلان درآمد برسيد، در طول يک سال به اين هدف مي‌رسيد.
اساسا وقتي براي تحقق هدفتان مهلت مشخص مي‌کنيد، الزام و انگيزه و تعهدي در شما ايجاد مي‌شود؛ اين انگيزه باعث مي‌شود هرچه سريع‌تر به هدفتان برسيد. همين موضوع باعث مديريت بهتر کارها و انتخاب‌ها و ارتباطات و رفتارها در مسير هدف گذاري مي‌شود.
دانلود نمونه فرم هدف گذاري
جمع‌بندي
در اين مقاله درباره يکي از مدل هاي هدف گذاري خيلي کاربردي و مرسوم به نام هدف گذاري smart صحبت کرديم و ويزگي هاي هدف گذاري اسمارت را توضيح داديم. در اين روش هدف بايد ويژگي هايي داشته باشد تا سريع‌تر و راحت‌تر محقق شود. اين ويژگي‌ها عبارت‌اند از: مشخص و دقيق بودن، قابل اندازه گيري بودن، دست يافتني بودن، مرتبط و در نهايت داراي زمان تعريف شده براي تحقق باشد.
منبع :modirban