آيا تا به حال به اين فکر کرديد که کلي کار مي‌کنيد ولي نتيجه‌اي از فعاليت خود نمي‌گيريد؟ وقتي به پنج تا ده سال گذشته خود فکر مي‌کنيد، ممکن به پيشرفت در مهارت‌ها و موفقيت‌ها برسيد، اما باز هم مشکلي در اين چند سال خود پيدا مي‌کنيد. مطمئنا هدف همه از اين همه تلاش اين است که به اهداف خود برسند و رسيدن به موفقيت يکي از مهم‌ترين اهداف هر فرد در زندگي حرفه‌اي مي‌تواند باشد.
بسياري از افراد در طول زندگي خود تمام زمان خود را براي جابجايي‌هاي مکرر ميان کارها و شغل‌هاي مختلف مي‌گذارند، يا حتي در تلاش هستند که کارها و وظايف خود را با عجله به پايان برسانند، در حالي که در واقع کار بسيار کمي دارند. هدف گذاري به روش SMART به اين معني است که مي‌توانيد ايده‌هاي خود را مشخص کنيد، بر روي ميزان تلاشي که بايد براي رسيدن به هدف بگذاريد تمرکز داشته باشيد، از زمان و منابع خود به طور مؤثر استفاده کنيد و شانس خود را براي دستيابي به آنچه در زندگي مي‌خواهيد افزايش دهيد.
در اين مقاله، هدف گذاري به روش SMART را بررسي خواهيم کرد و به شما خواهيم گفت که چگونه مي‌توانيد از آن براي دستيابي به اهداف خود استفاده کنيد.
روش SMART به چه معناست؟
SMART مخفف چندين کلمه است که مي‌توانيد از آن براي سوق و شکل دادن به اهداف خود استفاده کنيد.
معيارهاي آن معمولاً به “مفهوم مديريت” به وسيله اهداف پيتر دراکر نسبت داده مي‌شود. اين روش براي اولين بار در شماره نوامبر ۱۹۸۱ در Management Review توسط جورج تي دروان معرفي شد. پس از آن، پروفسور رابرت اس روبين (دانشگاه سنت لوئيس) در مورد روش SMART در مقاله‌اي براي انجمن روانشناسي صنعتي و سازماني نوشت. وي اظهار داشت که روش SMART براي افراد مختلف معاني مختلفي دارد و اين مفهوم را براي درک بيشتر به شکل زير نمايش داد.
او بيان کرد که براي اطمينان از اينکه اهداف شما روشن و قابل دستيابي هستند، هر کدام بايد موارد زير باشند:
- مشخص (ساده، معقول، قابل توجه).
- قابل اندازه گيري (معني دار، برانگيزاننده).
- قابل دستيابي (تأييد شده، در دسترس).
- مناسب و مرتبط (منطقي، واقع بينانه و داراي منابع، مبتني بر نتايج).
- زمان‌دار (مبتني بر زمان، داراي محدوديت زمان، داراي محدوديت هزينه، به وقت، داراي حساسيت به زمان).
پروفسور روبين همچنين يادآور مي‌شود که تعريف اختصاري SMART براي اينکه اهميت آن و همچنين کار آمد بودن آن را در طول زمان‌هاي مختلف نشان دهد، مي‌تواند بسته به زمان‌هاي مختلف به روز شود. با اين حال، برخي از نويسندگان تا به امروز مفهوم آن را گسترش دادند تا بتوانند مفاهيم گسترده‌تري را در اين روش بگنجانند. به عنوان مثال برخي آن را به SMARTER نيز مي‌شناسند، که مفاهيم ارزيابي و بررسي شده به آن اضافه شده است.
نحوه استفاده از روش SMART
تعاريف درباره اين روش هدف گذاري بسيار زياد است و هر شخصيت آن را بر اساس آنچه کسب کرده تفسير کرده است. اما در کل اين روش مي‌تواند در همان پنج ويژگي خلاصه شود و براي هدف گذاري آن پنج مورد بيشتر از همه براي شما بايد اهميت داشته باشد. بنابراين بدون اتلاف وقت به بررسي نحوه استفاده از روش SMART مي‌پردازيم و آن را براي شما بازگو مي‌کنيم.
۱. مشخص
هدف شما بايد مشخص و شفاف باشد، در غير اين صورت نمي‌توانيد تلاش خود را روي آن متمرکز کنيد يا براي رسيدن به آن انگيزه داشته باشيد. هنگام هدف گذاري، سعي کنيد به پنج سوال زير پاسخ دهيد:
- مي‌خواهم به چه چيزهايي برسم؟
- چرا اين هدف مهم است؟
- چه کسي مي‌تواند به من در رسيدن به اين هدف کمک کند؟
- آيا براي رسيدن به اين هدف جاي خاصي است؟
- آيا منابعي براي رسيدن آن و محدوديت‌هاي جلوي روي آن وجود دارد؟
مثال
تصور کنيد که در حال حاضر يک کارشناس بازاريابي هستيد و دوست داريد در بخش بازاريابي به عنوان مدير کار کنيد. هدف خاص و مشخص شما مي‌تواند اين باشد: “من مي‌خواهم مهارت‌ها و تجربيات لازم را براي تبديل شدن به مدير بازاريابي در سازمان خود کسب کنم تا بتوانم به اين موقعيت شغلي برسم و يک تيم موفق را رهبري کنم.”
۲. قابل اندازه گيري
براي رسيدن به هر هدفي بايد بدانيد که آن هدف را به گونه‌اي انتخاب کنيد که قابل اندازه گيري باشد، بنابراين مي‌توانيد طي مراحل رسيده به هدف پيشرفت کار را اندازه گيري کنيد و همچنين انگيزه خود را براي ادامه حفظ کنيد. ارزيابي پيشرفت به شما کمک مي‌کند تا تمرکز خود را حفظ کنيد، به مدت زمان مشخص شده براي رسيدن به هدف پايبند باشيد و هيجان نزديک شدن به رسيدن به هدف خود را احساس کنيد.
براي تعيين هدف قابل اندازه گيري بايد به سؤالاتي مانند موارد زير پاسخ دهيد:
- چقدر؟
- چند تا؟
- چگونه بدانم کارها انجام شده‌اند؟
مثال
شما ممکن است هدف خود در مدير بخش بازاريابي شدن را با اندازه گيري کارهايي که بايد انجام دهيد دنبال کنيد. اين کارها ممکن است تعيين و شرکت در دوره‌هاي آموزشي مورد نياز و کسب تجربه مربوطه ظرف مدت پنج سال باشد.
۳. قابل دستيابي
هدف شما همچنين براي رسيدن به موفقيت بايد واقع بينانه و قابل دستيابي باشد. به عبارت ديگر، اين هدف گذاري بايد توانايي‌هاي شما را افزايش دهد اما همچنان انجام و رسيدن به آن براي شما ممکن باشد. وقتي هدف قابل دستيابي را تعيين مي‌کنيد، ممکن است بتوانيد فرصت‌ها يا منابعي را که قبلاً ناديده گرفته‌ايد را، شناسايي کنيد که به طبع اين کار به شما کمک مي‌کند سريع‌تر به هدف خود برسيد.
براي رسيدن و مشخص کردن يک هدف قابل دستيابي بايد به سؤالاتي مانند موارد زير پاسخ دهيد:
- چگونه مي‌توانم اين هدف را محقق کنم؟
- با توجه به ساير محدوديت‌ها، از جمله عوامل مالي، اي هدف من چقدر هدف واقع بينانه است؟
مثال
ممکن است لازم باشد از خود بپرسيد که آيا توسعه مهارت‌هاي مورد نياز براي تبديل شدن به مدير بازاريابي، بر اساس تجربه و شرايط موجود من، واقع بينانه است؟ به عنوان مثال، آيا وقت داريد که به طور مستمر آموزش‌هاي لازم را ببينيد؟ آيا براي مدير شدن به منابع مورد نياز دسترسي داريد؟ آيا توانايي انجام اين کار را داريد؟
نکته:
از تعيين اهدافي که شخص ديگري قدرت رسيده به آن را دارد، خودداري کنيد. به عنوان مثال، ترفيع گرفتن به شخص ديگر و به تصميم استخدام کننده بستگي دارد. اما اگر براي اين موقعيت شما مي‌توانيد مهم‌ترين فرد باشيد، مي‌توانيد با آموزش و کسب تجربه به آن هدف برسيد.
۴. مناسب و مرتبط
اين مرحله در مورد اطمينان از اين است که هدف شما براي شما مهم است و همچنين با ساير اهداف شما هم‌خواني دارد. همه ما براي دستيابي به اهداف خود به پشتيباني و کمک نياز داريم، اما حفظ کنترل بر آنها از هر چيزي مهم‌تر است. بنابراين بايد در هدف گذاري به گونه‌اي پيش برويد که بتوانيد به درستي و هماهنگ کارها را پيش ببريد، چرا که مسئول رسيدن به هدف خود شما هستيد.
اگر هدف خود را به درستي و مرتبط انتخاب کرده باشيد بايد به تمام سؤالات زير پاسخ بله بدهيد:
- آيا هدفي که دارم ارزشمند است؟
- آيا زمان مناسبي براي اين هدف گذاري است؟
- آيا اين هدف با ديگر هدف‌ها و برنامه‌هاي من مطابقت و هم‌خواني دارد؟
- آيا من فرد مناسبي براي رسيدن به اين هدف هستم؟
- آيا در شرايط اقتصادي – اجتماعي فعلي اين هدف قابل دستيابي است؟
مثال
ممکن است براي مدير بخش بازاريابي شدن برنامه داشته باشيد و به دنبال کسب مهارت باشيد، اما آيا زمان مناسب براي آموزش‌هاي مورد نياز، يا براي گرفتن مدرک را داريد؟ آيا مطمئن هستيد که فرد مناسبي براي مسئوليت اين نقش و بازاريابي هستيد؟ آيا به آنچه همسر شما به عنوان هدف انتخاب کرده است هم‌خواني دارد؟ يا اگر قصد تشکيل خانواده داريد، آيا گذراندن دوره آموزشي در وقت آزاد کار شما را دشوار نمي‌کند؟
۵. زمان‌دار
هر هدفي نياز به زمان‌بندي دارد، به همين خاطر شما مي‌توانيد به راحتي برنامه‌ها را بر روي زماني که تعيين کرديد پيش ببريد و تمام آنچه براي رسيدن به هدف نياز است را عملي کنيد. اين قسمت از معيارهاي هدف گذاري به روش SMART به شما کمک مي‌کند تا کارهاي روزمره نسبت به اهداف بلند مدت شما اولويت نداشته باشد.
براي تعيين هدف زمان‌دار بايد ابتدا به سؤالات زير پاسخ دهيد:
- چه زماني؟
- شش ماه ديگر چه کاري مي‌توانم انجام دهم؟
- شش هفته ديگر چه کاري مي‌توانم انجام دهم؟
- امروز چه کاري مي‌توانم انجام دهم؟
مثال
همان‌طور که قبلاً ذکر کرديم، کسب مهارت براي تبديل شدن به مدير بازاريابي ممکن است نياز به آموزش يا کسب تجربه بالا داشته باشد. چقدر طول مي‌کشد تا اين مهارت‌ها را کسب کنيد؟ آيا شما نياز به آموزش بيشتر داريد، تا بتوانيد مدرک و گواهي مخصوص به اين نقش مديريتي را به دست آوريد؟ برنامه ريزي براي رسيدن به اهداف کوچک‌تر براي دستيابي به هدف نهايي شما ضروري و بسيار مهم است، به همين خاطر بايد براي تمام اين کارها يک بازه زماني مشخص کنيد و بر آن پايبند باشيد.
مزايا و معايب روش SMART
روش SMART روشي مؤثر است که با کمک آن مي‌توانيد شفافيت، تمرکز و انگيزه لازم براي دستيابي به اهداف خود را فراهم کنيد. همچنين مي‌توانيد خود را مجاب به انتخاب اهدافي کنيد که با ديگر اهداف شما در زندگي هم‌خواني داشته باشند و حتي براي رسيدن به آن زمان بگذاريد؛ که در نهايت تمام اينها باعث مي‌شود که سرعت رسيدن به هدف بيشتر شود و دستيابي به آن نيز محتمل‌تر باشد. هدف گذاري به روش SMART همچنين، به ابزارهاي تخصصي يا آموزش خاص نياز ندارد و هر کسي و در هر مکاني به راحتي مي‌تواند از اين روش براي تعيين اهداف استفاده کند.
تفسيرهاي مختلف از روش SMART وجود دارد که اين تعاريف مي‌توانند اثربخشي اين روش را از بين ببرند يا برداشت‌ها از آن به سمت سوء برداشت برود. برخي معتقدند که روش SMART براي اهداف بلند مدت خوب کار نمي‌کند، زيرا فاقد انعطاف پذيري است، در حالي که برخي ديگر معتقدند ممکن است خلاقيت را از بين ببرد.
نکته کليدي:
روش SMART ابزار و روشي کاملاً تثبيت شده است که مي‌توانيد از آن براي برنامه ريزي و دستيابي به اهداف خود استفاده کنيد. در حالي که تفاسير بسياري از آن وجود دارد، اما با اين حال رايج‌ترين آن اين است که اهداف بايد مشخص، قابل اندازه گيري، قابل دستيابي، مرتبط و زمان‌دار باشند.
وقتي از روش SMART استفاده مي‌کنيد، مي‌توانيد اهداف واضح، قابل دستيابي و معني داري براي خود تعريف کنيد و براي دستيابي به آنها برنامه‌اي منظم و درست تنظيم کنيد.
از روش SMART در زندگي خود استفاده کنيد
شايد شما در ميان افرادي قرار بگيريد که آرزوي سفر به دور دنيا را دارند، اما تا به امروز اين آرزو عملي نشدني است. شايد به خود بگوييد دليلش اين است که وقت و پول نداريد و شايد سال‌هاي آينده به اين هدف و آرزو فکر مي‌کنم.
هدف گذاري به روش SMART را در زندگي خود به کار ببريد تا بتوانيد به راحتي هدف خود در سفر به دور دنيا را به گونه‌اي تنظيم کنيد که قابل اندازه گيري، قابل دستيابي، مناسب و مرتبط و در نهايت زمان‌دار باشد. ممکن است در اين حين به اين نتيجه برسيد که دليل واقعي سفر نکردن شما اين است که برنامه‌هاي شما بيش از حد مبهم يا غيرواقعي بوده است. به اين فکر کنيد که چگونه مي‌توانيد بهترين ديد را از اهداف خود پيدا کنيد و آن را به عنوان يک هدف SMART دوباره تعريف کنيد، تا بتوانيد رؤياي خود را به واقعيت تبديل کنيد.
منبع : Irantalent